Çocuklar ve Aileler;  

Baş dönmesi şikayeti çocuklarda sık görülmektedir. Bu şikayetin siz ve çocuğunuzda kaygı yaratabileceğini biliyoruz. Baş dönmesi birçok aile ve çocukta korkuya neden oluyor. Bu bölümün amacı şikayetin doğru tanımlanması için farkındalık oluşturmak ve hem gereksiz kaygının hem de ihmalin önüne geçmektedir. Öncelikle dengesizlik hissi ve baş dönmesi ayırt edilmelidir çünkü bu şikayetler farklı sebeplerle ortaya çıkar. Baş dönmesi çocukluk çağında sıklıkla tedavi gerektirmemekle birlikte, altta yatabilecek hastalıklara bağlı olabileceği akılda tutulmalıdır. Diğer taraftan internetteki bilgi kirliliği gereksiz kaygılara neden olabilmektedir. Bu sebeple şikayeti olan hastalar için en doğru yol hekime başvurmaktır.

Baş dönmesi nedir?

Baş dönmesi, sersemleme veya dengesiz hissetme durumudur. Bazen bayılmaya neden olabilir. Hastalar şikâyetlerini sıklıkla; boşlukta dönme, devrilme, sallanıyor ya da düşüyormuş gibi hissetme, sendeleme, sersemlik, başını boşlukta hissetme, yerin ayakların altından kayması, denge sağlayamama olarak tarif ederler.

Baş dönmesi hareket olmaksızın kişinin odada döndüğünü veya odanın kendisi etrafında döndüğünü hissettiği hareket yanılsamasıdır. Kişi kendisini veya etrafındakileri dönüyor gibi hisseder.

Her dengesizlik hissi baş dönmesi midir?

Bazen tam bir baş dönmesi olmadan baş dönmesine benzer dengesizlik hisleri yaşayabiliriz. Bu durumlarda etrafın dönmesi ya da kişinin kendini dönüyor gibi hissetmesi yoktur. Kişi kendisini boşlukta gibi hissedebilir veya denge sağlayamama hisleri olur. Bunlar şu durumlarda ortaya çıkabilir.

• Kalp ritim bozukluğu
• Sıcak çarpması
• Metabolik düzensizlikler; Sodyum düşüklüğü, kan şekeri düşüklüğü, böbrek yetmezliği, tiroid fonksiyon bozukluğu
• Bazı ilaçlara bağlı zehirlenme veya ilaç yan etkisi
• Kansızlık
• Kaygı
• Depresyon
• Sık soluk alıp verme
• Ani ve hızlı hareketlerde tansiyon düşmesi
• Gebelik

Baş dönmesi neden ortaya çıkar?

Baş dönmesi; iç kulak, beyin sapı, beyincik gibi beynin denge ile ilgili bölümleri ve bu bölümler arasındaki sinir ağlarını etkileyen hastalıklardan kaynaklanır.

İç kulaktaki yapılar, vücudun durmasını ve hareket etmesini algılar. Bu yapıların algıladığı bilgiler sinirler yoluyla beyine iletilir. Bu bilgiler beyin sapında işlenerek vücut duruşu ayarlanır ve beyincikte hareketler koordine edilir ve böylece denge duygusu sağlanır.

Ne Zaman Doktora Başvurmalısınız?

Baş dönmesi belirtisinin doktor tarafından değerlendirilmesi gerekir. Baş dönmesi ile birlikte baş ağrısı, çift görme, güçsüzlük, konuşma güçlüğü, anormal göz hareketleri, bilinç değişikliği, yürüme güçlüğü varsa acilen hekime başvurmak gerekir.

Baş dönmesi önemli midir?

Kişinin yaşam kalitesini bozması ve altta yatan bir takım hastalıkların habercisi olma ihtimali nedeni ile önemlidir. Baş dönmesi nadiren hayatı tehdit edecek sebeplerden kaynaklanabilir.

Hayatı tehdit eden baş dönmesi nedenleri nelerdir?

• Kafa çarpması: Düşme, spor ve motorlu taşıt kazalarından kaynaklanan kafa yaralanmalarında, kafa kemiğin kırılması veya iç kulak denge organı sarsıntısı, damar yaralanmaları ve orta kulak yaralanmaları baş dönmesine neden olabilir.
• Beyin enfeksiyonları: Beyin ve beyin zarı iltihabı baş dönmesine neden olabilir. Ateşi ve bilinç değişikliği olan hastalarda bu tanılar akılda tutulmalıdır.
• Kafa içi tümör, apse olan hastalarda nadiren de olsa baş dönmesi görülebilir.
• İnme hastalarında sıklıkla vücudun tek tarafında güçsüzlük ve bilinç değişikliği vardır. Beynin denge ile ilgili bölgelerinin etkilendiği hastalarda baş dönmesi eşlik edebilir.
• Yüksek doz ilaç alımı ve zehirlenmeler: (barbütirat, etanol, ketamin vs)

Baş dönmesinin sık nedenleri nelerdir?

• Orta kulak iltihabı baş dönmesinin en sık nedenlerindendir.
• Migren: Bazı migren hastalarında baş dönmesi atakları ortaya çıkabilir. Hatta çocuklarda baş ağrısı olmadan baş dönmesi atakları ile seyreden migren atakları görülebilmektedir.
• İyi huylu tekrarlayıcı baş dönmesi: Erken çocukluk döneminde kısa dengesizlik dönemleri ile kendini gösterir. Atak sırasında çocuk korkmuş ve dengesiz görünür ve genellikle kendisini sabit tutmak için uzanır. Terleme, mide bulantısı, kusma eşlik edebilir. Sıklıkla 1 dakikadan kısa sürer ve 5 yaşına kadar kendiliğinden düzelir. Ailede migren baş ağrısı öyküsü sıklıkla vardır ve ilerleyen dönemde hastada da migren bulguları ortaya çıkabilir.
• Taşıt tutması: Yolculuklar sırasında solukluk, terleme, mide bulantısı, baş dönmesi şikâyetleri ortaya çıkar. Migreni olan çocuklarda daha yaygındır.

Diğer Baş dönmesi nedenleri nelerdir?

• İyi huylu ani hareketle oluşan tekrarlayıcı baş dönmesi: Hastalar sabah uyanıp yatakta otururken baş pozisyonundaki değişiklerle birlikte baş dönmesi tarif ederler. Çocuklarda nadirdir.
• İyi seyirli tekrarlayıcı tortikolis: Genellikle 2-8 ay yaşları arasında ortaya çıkan kusma, solukluk, sinirlilik, dengesiz yürümenin eşlik ettiği bir durumdur. Çocuk o esnada baş eğme hareketi yapar. İyi huylu bir durumdur. Çoğu 5 yaşından önce düzelir.
• Meniere hastalığı: Etkilenen kulakta dolgunluk, kulak çınlaması, baş dönmesi ve dalgalanan tek taraflı işitme kaybı oluşur. Çoğunlukla erişkin yaşlarda görülür.
• Perilenfatik fistül: İç ve orta kulak arasındaki anormal bir bağlantıdır. Doğuştan veya kafa çarpması, orta kulak enfeksiyonu gibi nedenlere bağlı olabilir. Baş dönmesi veya baş dönmesi ile birlikte ani veya dalgalanan işitme kaybı görülür.
• Multiple skleroz – Multiple skleroz en sık genç kadınlarda görülür ve çocuklarda nadirdir. Baş dönmesi, multiple sklerozlu hastalarda görülebilen bir belirtidir.

Baş dönmesi tanısı nasıl konulur?

Doktorlar sıklıkla hastadan aldıkları öykü ve yaptıkları muayene sonuçlarına göre ve bu doğrultuda yaptıkları ek tetkikler ile tanı koyarlar. Çocuklarda çoğunlukla ek tetkik yapmaya gerek kalmamaktadır.

Nasıl Tedavi edilir?

Tedavi çoğunlukla altta yatan nedene yöneliktir. Altta yatan bir orta kulak iltihabı varsa tedavi edilir. Bunun dışında doğrudan baş dönmesine yönelik ilaç tedavileri de bulunmaktadır. Baş dönmesinin süresi, sıklığı ve şiddetine göre ilaç tedavisine karar verilir. Ayrıca bazı tekrarlayıcı ve ani hareketle tetiklenen baş dönmelerinde çeşitli baş pozisyonu ayarlamaları ile egzersiz yapılarak sürdürülen tedavi yöntemleri mevcuttur.

Hekimlere öneriler:

Baş dönmesi şikâyeti olan hastalarda öncelikle dengesizlik ve baş dönmesi ayrımı yapılmalıdır.

Baş dönmesi olan çocuk hastaların büyük kısmında ayrıntılı bir öykü ve muayene tanı konulması için yeterlidir.

Muayenede nörolojik ve odyolojik değerlendirmenin önemi unutulmamalıdır.

Çocuklarda vertigo ayırıcı tanısının erişkinden farklılık gösterdiği unutulmamalıdır

Baş dönmesi hastalarında, bazen; kırma kusuru, okulomotor sorunların değerlendirilmesi için oftalmolojik muayene yapılması da gerekebilir.

Kranial görüntüleme fokal nörolojik bulgusu olan, travma öyküsü olan hastalarda yapılmalıdır.

KAYNAKÇA

Upto date 2020. CCauses of dizziness and Baş dönmesi in children and adolescents Causes of dizziness and vertigo in children and adolescentsauses of dizziness and vertigo in children and adolescents. Jul 2020 (15.09.2020 tarihinde adresinden ulaşılmıştır)

Periferik – santral vertigo hangi hastada görüntüleme yapalım? ( 15/09/2020 tarihinde adresinden ulaşılmıştır)

Betül Diler Durgut